اعتراض به رأی دادگاه حقوقی به چه صورت است؟
زمانی که یکی از طرفین دعوی به رأی صادر شده توسط دادگاه معترض می باشد و معتقد است که رأی برخلاف ادعاهای وی و یا به نوعی به ضررش صادر شده است، می تواند به آن رأی اعتراض کند. یکی از روش های اعتراض به آرای دادگاه ها تجدید نظرخواهی است که مانع اجرای حکم خواهد بود. در این گفتار پیرامون آرایی که قابلیت تجدید نظرخواهی دارند، جهات یا دلایلی که به استناد آنها می‌توان به رای تجدید نظرخواهی نمود، مرجع رسیدگی و همچنین مدت آن صحبت خواهیم کرد.
آرای قابل تجدیدنظر:
آرای دادگاه ها به دو صورت حکم یا قرار صادر می شوند. مطابق ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی: «احکام زیر قابل درخواست تجدید نظر می‌باشند:
الف) در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن از 3 میلیون ریال متجاوز باشد.
ب) کلیه احکام صادره در دعاوی غیر مالی.
ج) حکم راجع به متفرعات دعوا در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدید نظر باشد.»
و بر اساس ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی: « قرارهای زیر قابل تجدید نظر است، در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدید نظر باشد:
الف) قرار ابطال دادخواست یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شود
ب) قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا
ج) قرار سقوط دعوا
د) قرار عدم اهلیت یکی از طرفین
مهلت تجدیدنظرخواهی:
مهلت تجدید نظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ می‌باشد. در صورتی که رای صادره غیابی باشد، مهلت تجدید نظرخواهی پس از انقضای مهلت واخواهی (روش اعتراض به آرای غیابی) می باشد.
حال اگر یکی از کسانی که حق تجدید نظر خواهی دارند قبل از انقضای مهلت تجدید نظر ورشکسته یا محجور (دیوانه) یا فوت شود، مهلت جدید از تاریخ ابلاغ حکم یا قرار در مورد ورشکسته به مدیر تصفیه و در مورد محجور به قیم و در صورت فوت به وراث یا قائم مقام و یا نماینده قانونی وراث شروع می‌شود.
همچنین در صورتی که در مهلت مقرر دادخواست تجدید نظر به مراجع قضایی تقدیم نشده باشد، متقاضی تجدید نظر با دلایل و بیان عذر خود تقاضای تجدید نظر را به دادگاه صادر کننده رأی تقدیم می‌نماید. دادگاه مکلف است ابتدا به عذر عنوان شده که موجب عدم تقدیم دادخواست در مهلت مقرر بوده رسیدگی و در صورت وجود عذر موجه نسبت به پذیرش دادخواست تجدید نظر اتخاذ تصمیم می‌نماید. در ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی جهات زیر را عذر موجه بیان کرده است:
1-مرضی که مانع از حرکت است.
2-فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
3-حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست تجدیدنظر در مهلت مقرر ممکن نباشد.
4-توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست تجدیدنظر را تقدیم کرد.
- مرضی که مانع از حرکت است.
2- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
مرجع تجدیدنظر خواهی:
مرجع رسیدگی به تجدید نظرخواهی از آرای دادگاه‌های عمومی و انقلاب در هر حوزه قضایی، دادگاه تجدید نظر مرکز همان استان است. به این صورت که متقاضی تجدید نظر باید دادخواست خود را ظرف مهلت مقرر از طریق دفاتر خدمات قضایی به شعبه صادر کننده رأی ارسال کند. چنانچه دادخواست تجدید نظرخواهی در مهلت قانونی تقدیم شده باشد، مدیر دفتر دادگاه بدوی پرونده را به مرجع تجدید نظر ارسال می‌نماید. ولی اگر دادخواست خارج از مهلت مقرر تقدیم گردد و عذر موجهی که در فوق بیان شد وجود نداشته باشد، مدیر دفتر دادگاه بدوی قرار رد دادخواست تجدید نظرخواهی صادر می‌نماید که این قرار نیز در مهلت 20 روز قابل تجدیدنظر بوده و رای دادگاه تجدید نظر در این مورد قطعی است.
جهات یا دلایل تجدید نظرخواهی:
شخصی که به رأی صادره اعتراض دارد؛ بر اساس ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی به جهات ذیل می تواند درخواست تجدید نظرخواهی بنماید و یا به عبارت دیگر دادخواست تجدیدنظرخواهی خود را پیرامون حتی یکی از موارد زیر تنظیم کند:
الف) ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
ب) ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
ج) ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی.
د) ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رأی.
ه) ادعای مخالف بودن رأی با موازین شرعی و یا مقررات قانونی.
با توجه به موارد مذکور مشخص است که قانونگذار تقریباً مسیر را برای اعتراض به تمامی آرای صادره از دادگاه ها هموار نموده تا دعوی در دو مرحله و با قضات مختلف مورد رسیدگی قرار بگیرد و آرای صادره از اطمینان بیشتری برخوردار باشند. حال هر چند اطلاعات کلی در خصوص تجدیدنظرخواهی بیان شد اما نحوه تنظیم لایحه تجدیدنظرخواهی و بیان مطالب اعتراضی به صورتی که بتوان قضات دادگاه تجدیدنظر را قانع نمود، بسیار مهم می باشد که مشاوران حقوقی وکیلان می توانند در این مسیر شما را یاری کنند تا شاهد نتیجه مطلوب تری باشید.
وقت بخیر
سیده وحیده عظیمی فر وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی