استعلام :
1- در صورتی که شریک شرکت سهامی خاص تقاضای سود شرکت کند، بر اساس مواد 90 و 240 لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 چنانچه شرکت دارای مصوبه سود سهام نباشد، آیا دادگاه می‌تواند وارد دعوا شود و کارشناس برای بررسی میزان سود تعیین کند و یا این‌که این دعوا قابل استماع نیست و لازم است مقدمه آن دعوای الزام به تشکیل مجمع عادی اقامه شود؟
2- چنانچه مجمع تشکیل مجمع عمومی و تصویب پرداخت سود سهام مصوب کند و شرط مقدماتی برای استماع دعوای مطالبه سود سهام باشد، اقلیت سهامداران چه باید بکنند؟ شرکتی که اکثریت سهامداران مخالف تشکیل مجمع و بررسی بیلان هستند و سالیان سال از تشکیل مجمع استنکاف می‌کنند، صرف نظر از ضمانت اجراهای کیفری این ترک فعل، آیا سهامدار اقلیت به ناچار باید پیش از طرح دعوای مطالبه سود الزام به تشکیل مجمع کند و یا این‌که دادگاه می‌تواند از باب سوء‌استفاده از حق و احکام ثانویه سوددهی را بررسی و ده درصد حق سهامدار را تعیین کند؟ آیا می‌توان گفت ماده 90 لایحه قانون فوق‌الذکر ناظر به فرضی غالب است و در مورد شرکاء اقلیت کاربرد ندارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
1 و2- از آن‌جا که تقسیم سود سهام الزامی بین صاحبان سهام وفق ماده 90 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347، مستلزم تصویب مجمع عمومی عادی است، ابتدا باید مجمع عمومی به منظور تصویب ترازنامه و تقسیم سود تشکیل شود. مواد 89 و 95 لایحه قانونی یاد‌شده ساز‌و‌کار تشکیل مجمع عمومی عادی را مشخص کرده است و در فرض سؤال چنانچه سهامدار شرایط مقرر در ماده 95 یاد شده را داشته باشد، می‌تواند مجمع عمومی عادی را به منظور تصویب ترازنامه و تقسیم سود دعوت کند. بنابراین دادگاه نمی‌تواند پیش از طی تشریفات قانونی سود سهام را تعیین کند و دعوای مطالبه سود سهام الزامی بدون رعایت مقررات فوق قابل پذیرش نیست. شایسته ذکر است در صورتی که به هر علت مجمع عمومی تشکیل نشود، سهامدار می‌تواند به موجب بند 2 ماده 201 لایحه قانونی یاد شده جهت انحلال شرکت به دادگاه مراجعه کند.
