استعلام :
آیا شرط علیه خریدار سهام شرکت سهامی خاص مبنی بر این‌که سهام خریداری شده فاقد حق سود است و فقط مالکیت اسمی برای خریدار ایجاد می‌کند، صحیح است؟ آیا می‌توان با درج چنین شرطی حین پذیرهنویسی این سهام را طراحی کرد که سهامداران آن فاقد حق مطالبه سود شرکت باشند؟ توضیه آن که در این خصوص دو عقیده است، برخی قضات معتقدند که مطابق عمومات قانون مدنی این شرط صحیح است؛ اما عده‌ای بر این عقیده‌اند که این شرط نادرست است؛ زیرا اولاً، در قانون تجارت مصوب 1311 به این قالب سهام اشاره نشده است و موازین تجارت؛ از جمله ماده 90 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 دلالت بر حق اخذ حداقل سود تعلق گرفته به سهام دارد؛ ثانیاً، اقتضای شرکت، مشارکتو در سود و زیان حداقلی است و محرومیت کامل با ذات عقد شرکت منافات دارد؛ خواهشمند است در این خصوص اعلام نظر فرمایید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
شرط عدم تعلق سود سهام خریداری شده به خریدار یا درج چنین شرطی حین پذیرهنویسی، باطل است؛ زیرا اولاً، تعلق سود به سهام از مهم‌ترین حقوق وابسته به سهام است؛ ثانیاً، وفق ماده 90 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347، در صورت وجود منافع، تقسیم ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است. ثالثاً، درج چنین شرطی ممکن است با قواعد و الزامات راجع به حمایت از طرف ضعیف قرارداد در تعارض باشد. بدیهی است خریدار می‌تواند پس از تعلق سود به خود، حق هرگونه دخل و تصرف در آن را به غیر از جمله فروشنده سهام واگذار کند و یا آن را به اموری چون تحقیق و پژوهش، توسعه شرکت و یا امور عام‌المنفعه تخصیص دهد.
