استعلام :
زوج دعوایی به خواسته طلاق به طرفیت زوجه مطرح کرده که به صدور گواهی عدم امکان سازش و ثبت و اجرای صیغه طلاق منجر شده است. با فوت زوج، زوجه سابق دعوایی به خواسته ابطال گواهی عدم امکان سازش و ابطال ثبت واقعه طلاق به جهت صوری بودن مطرح کرده و بیان داشته است کل فرایند طلاق امری صوری و به منظور قرار گرفتن تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) و دریافت مستمری فوت پدرش بوده و هیچگونه قصدی برای طلاق و مفارقت بین طرفین وجود نداشته و پس از ثبت طلاق نیز زندگی مشترک آنان ادامه یافته است.
در فرض سؤال، با توجه به اینکه گواهی عدم امکان سازش در قالب رأی و با قابلیت تجدیدنظرخواهی صادر می‌شود، آیا دعوای مطروحه قابلیت استماع و رسیدگی ماهیتی دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
اولاً، در فرض سؤال که پس از صدور گواهی عدم امکان سازش و اجرای صیغه طلاق و ثبت آن، زوجه سابق مدعی صوری بودن فرایند طلاق با هدف برخورداری از برخی مزایای مالی تداوم زندگی مشترک به شرح مذکور در استعلام شده و دعوایی به خواسته ابطال گواهی عدم امکان سازش و ابطال ثبت واقعه طلاق مطرح کرده است، در واقع این دعوا، دعوای راجع به اصل انحلال نکاح با ادعای عدم تحقق طلاق است و این دعوا مسموع و بر اساس ادله ابرازی و قرائن مثبته قابل احراز است که نتیجه آن، صدور رأی مبنی بر ابطال ثبت واقعه طلاق است.
ثانیاً، در فرض سؤال دادگاه با صدور حکم بر ابطال ثبت واقعه طلاق، در خصوص دیگر خواسته خواهان (ابطال گواهی عدم امکان سازش) با توجه به بند 7 ماده 84 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 و ماده 89 این قانون، اتخاذ تصمیم می‌کند.
