استعلام :
1-محکومٌ¬علیه دارای یک واحد منزل مسکونی است و اقدام به ازدواج نموده ولی در دوران نامزدی با همسرش اختلاف پیدا کرده و زوجه از بابت مطالبه مهریه تقاضای توقیف آن منزل را نموده است نظر به اینکه زوج فعلا با پدر و مادرش زندگی می¬نماید و سکونت او در منزل به علت عدم شروع زندگی مشترک بالفعل نیست ولی منزل در شان و منزلت اوست با لحاظ بند الف از ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت¬های مالی مصوب 93 آیا مسکن یاد شده مشمول مستثنیات دین است یا خیر؟
2-زوجه اقدام به توقیف سهم الارث زوج از باب مطالبه مهریه خود نموده است نظر به اینکه ملک توقیفی آپارتمان 2 طبقه بوده و دریک طبقه زوج و مادرش زندگی می¬نمایند و در طبقه دیگر 2 خواهرش زندگی می¬نماید و حسب ارزیابی کارشناس سهم الارث زوج تقریباً 000/00/500/1 ریال می¬باشد آیا سهم الارث مذکور قابل توقیف است یا مشمول مستثنیات دین می¬باشد؟
3- زوجه اقدام به توقیف امتیاز پیش خرید مسکن زوج از باب مطالبه مهریه خود نموده است نظر به اینکه زوج فعلا مبلغ کمتر از 000/000/000/1 ریال تاکنون بابت قرارداد مذکور پرداخت نموده و در شرایط فعلی امکان سکونت در آن وجود نداشته و مدتی طول می کشد که آپارتمان مذکور تکمیل شود و ضمناً اقساطی نیز از آن آپارتمان باقی¬مانده آیا مشمول مستثنیات دین است یا خیر؟
4-محکومٌ¬علیه دارای یک باب مغازه است (اعم از مالکیت یا سرقفلی) و محکومٌ¬له از باب طلبش اقدام به توقیف مغازه مذکور می¬نماید نظر به اینکه تنها منبع درآمد محکومٌ¬علیه همان مغازه توقیفی است و در بند ه ماده 24 از قانون نحوه اجرای محکومیت¬های مالی مصوب 93 به وسایل و ابزارکار کسبه و ..
اشاره شده است آیامغازه مذکور مشمول مستثنیات دین می باشد یا خیر؟ 5-زوجه اقدام به توقیف منزل مسکونی نموده که سه دانگ از آن متعلق به خود زوجه بوده و سه دانگ دیگر متعلق به زوج می باشد خواهشمنداست سه حالت مقرر را جواب دهید. الف-زوج در آن ملک سکونت دارد ولی زوجه ساکن نیست آیا مشمول مستثنیات دین است یاخیر؟ ب-زوجه در آن ملک سکونت دارد ولی زوج درآن ساکن نیست آیا زوج میتواند از باب طلبش آن را توقیف و به فروش برساند.
ج-هیچ کدام از طرفین در آن ساکن نیستند و خالی از سکنه بوده ولی مهیا برای سکونت است آیا زوجه می¬تواند از باب طلبش آن را توقیف و به فروش برساند./
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
1-مقصود از منزل مسکونی مذکور در بند الف ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394، منزلی است که عرفا محل سکونت محکوم علیه تلقی شود و تشخیص مصداق به عهده مرجع قضایی مربوط است.
2-با عنایت به اینکه منزلی که عرفاً محل سکونت محکوم¬علیه یاشد، از مستثنیات دین می¬باشد، بنابراین در فرض سؤال، چنانچه سهم الارث محکوم علیه عرفاً در شأن او باشد، جزء مستثنیات دین است، اما اگر سهم الارث وی عرفاً بیش از نیاز و شأن او در حالت اعسار وی باشد، مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی خارج از مستثنیات می¬باشد و محکوم¬به از آن قابل مطالبه است و تشخیص مصداق بر عهده مرجع قضایی مربوط است.
3-مطابق بند الف ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394، منزل مسکونی در شأن محکوم‌علیه درحالت اعسار، جزء مستثنیات دین است و منظور از منزل مسکونی، محلی است که قابلیت سکونت محکوم‌علیه و افراد تحت تکفل او را داشته باشد؛ همچنین، اموال مشمول مستثنیات دین همانطور که درصدرماده 24 این قانون تأکید شده، حصری و استثنایی بوده و قابل تسری به سایر اموال محکوم علیه نیست و با عنایت به اصل لزوم ادای دین، مستثنیات دین را باید محدود و مضیق تفسیر نمود. بنابراین، امتیاز مسکن یا مبلغ متعلق به محکوم‌علیه در شرکت تعاونی مسکن، جزء مستثنیات دین محسوب نمی‌گردد.
4-بند « ه » ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت¬های مالی مصوب 1394، وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص را که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفل شان لازم است، در ردیف مستثنیات دین قرار داده است، با عنایت به اینکه مغازه و سرقفلی جزء وسایل و ابزار کار تلقی نمی¬شود و با توجه به اصل وجوب ادای دین، در فرض سوال، مغازه و سرقفلی جزء مستثنیات دین تلقی نمی¬گردد.
5-با عنایت به اینکه منزل مسکونی که عرفاً محل سکونت محکوم¬علیه تلقی شود، مستثنیات دین می¬باشد بنابراین در فرض سؤال، چنانچه منزل مسکونی محکوم¬علیه عرفاً در شأن وی و محل سکونت او باشد، جزو مستثنیان دین است گرچه وی فقط مالک سه دانگ آن باشد./
