اعتراض به آرای کیفری چگونه است؟

 

تجدید نظرخواهی یکی از حقوق طرفین دعوی می‌باشد؛ به طوری که وقتی رأیی از دادگاه کیفری صادر می‌شود، هر یک از طرفین دعوی ه رای را به ضرر خود بداند می‌تواند به رای صادر شده اعتراض کند. یکی از روش‌های اعتراض به رأی، تجدید نظرخواهی می‌باشد. در این گفتار در خصوص آرای قابل تجدید نظر، اشخاصی که می توانند تجدیدنظرخواهی کنند، جهات یا دلایل تحدیدنظرخواهی، مرجع صالح به رسیدگی و مدت آن صحبت می‌کنیم.

 

آرای قابل تجدیدنظر

آراء صادره از دادگاه‌های کیفری شامل رای بر محکومیت، برائت یا قرارهای منع و موقوفی تعقیب، اناطه و تعویق صدور حکم می‌باشد که بر اساس ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری اکثر این آرا قابل تجدیدنظر هستند مگر در موارد ذیل که حکم صادره قطعی است و اعتراض بر آن وارد نمی باشد؛

الف- جرایم تعزیری درجه 8 باشد. (جرایمی مانند رانندگی کردن بدون گواهینامه که مجازات آنها حبس تا 3 ماه یا جزای نقدی تا 30 میلیون ریال و شلاق تا 10 ضربه می باشد)

ب- جرایم مستلزم پرداخت دیه یا ارش، در صورتی که میزان یا جمع آنها کمتر از یک دهم دیه کامل باشد. (مانند جرم ضرب و شتم که شامل دیه یا آرش می شود)

حال اگر رای دادگاه با محکومیت به پرداخت دیه، ارش یا ضرر و زیان همراه باشد، در صورتی که یکی از جنبه‌های مزبور قابل تجدید نظر باشد جنبه های دیگر رای نیز به تبع آن قابل تجدید نظر می‌باشند حتی اگر از موارد بالا باشد.

 

اشخاصی که حق تجدیدنظرخواهی دارند

مطابق ماده 433 قانون آیین دادرسی کیفری اشخاص زیر می توانند به رأی صادره تجدیدنظرخواهی نمایند:

1-محکوم علیه (شخصی که محکوم شده است)، وکیل یا نماینده قانونی او

2-شاکی یا مدعی خصوصی و یا وکیل یا نماینده قانونی آنان

3-دادستان زمانی که رأی بر برائت متهم صادر می شود یا به دلیل عدم تطابق رأی با قانون و یا تناسب نداشتن مجازات با جرم انجام شده.

 

جهات تجدید نظرخواهی

ماده 434 قانون آیین دادرسی کیفری به اشخاص اجازه می‌دهد به دلایل ذیل نسبت به آراء صادره از دادگاه کیفری، اعتراض نمایند:

الف) اگر مدعی باشند که ادله یا مدارک استنادی دادگاه اعتبار نداشته است.

ب) اگر مدعی باشند که رای صادره با قانون مخالف است.

پ) اگر مدعی باشند دادگاه صادر کننده رأی یا قاضی آن صلاحیت نداشته است.

ت) اگر مدعی باشند که دادگاه به دلایل ابراز شده، توجهی ننموده است.

حال اگر به استناد هر کدام از دلایل بالا تجدید نظرخواهی انجام شود، دادگاه تجدید نظر می تواند به بقیه جهات یا دلایل موجود در رأی نیز رسیدگی نماید.

 

مهلت تجدید نظرخواهی

به استناد ماده 431 قانون آیین دادرسی کیفری مهلت تجدید نظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا انقضای مهلت واخواهی (روش اعتراضی به رأی غیابی) می باشد.

در صورتی که طرفین پرونده نتوانند در موعد مقرر تجدید نظرخواهی خود را انجام دهند، باید در ضمن تجدید نظرخواهی عذر موجه خود را اعلام نمایند تا مورد رسیدگی و پذیرش دادگاه قرار گیرد، در غیر این صورت قرار رد دادخواست تجدیدنظر صادر می شود. مطابق ماده 178 قانون آیین دادرسی مدنی جهات ذیل عذر موجه محسوب می‌شوند:

الف-بیماری شخصی که می‌خواهد تجدید نظرخواهی کند یا بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی.

ب-فوت همسر یا یکی از خویشان نزدیک مانند والدین، خواهر، برادر و فرزندان آنها.

ت-ابتلا به حوادث مهم از قبیل بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد شود.

ث- در توقیف یا حبس بودن شخصی که می خواهد تجدید نظرخواهی کند.

ج-سایر مواردی که عرفاً به تشخیص دادگاه عذر موجه محسوب شود.

همچنین مطابق ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری در تمام محکومیت‌های تعزیری در صورتی که دادستان از حکم صادره درخواست تجدید نظر نکرده باشد، محکوم علیه یا متهم می‌تواند پیش از پایان مهلت تجدید نظرخواهی با رجوع به دادگاه صادر کننده حکم، حق تجدید نظرخواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر خود را پس بگیرد. دادگاه در این صورت تا یک چهارم مجازات تعیین شده را کسر می کند و این حکم دادگاه قطعی است.

 

مرجع صالح

دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این نوع اعتراض را دارد، دادگاه تجدیدنظر است که در مرکز استان واقع شده است. این دادگاه دارای یک رئیس و دو مستشار است اما با دو عضو هم رسمیت دارد.

 

با تشکر 

سیده وحیده عظیمی فر وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی