استعلام :
نظر به اینکه 60% از اراضی استان گلستان با بیش از 580 هزار هکتار جنگلی می باشد اخیراً پرونده های متعددی در شعب استان از ناحیه اشخاص حقیقی به طرفیت اداره منابع طبیعی مطرح گردید جهت دعوا سقوط درخت یا سرشاخه آن و در نتیجه موجب ایراد آسیب جسمی یا فوت می باشد همچنین دعوی جزایی نیز مطرح گردیده است با توجه به اینکه جنگل از انفال می¬باشد و دولت متولی آن است:
س:
1-با توجه به میزان وسعت جنگل و عدم امکان نگهداری با این تعداد از نیروها آیا اداره منابع طبیعی مسئوولیت کیفری یا مدنی دارد یا مسئوولیت به جبران خسارت در سؤال مذکور برای اداره منابع طبیعی ممکن است؟
2-در صورتی که سند مالکیت جنگل به نام دولت است ولی اداره و نگهداری و مدیریت آن در اختیار شهرداری می¬باشد و به عنوان پارک جنگلی مورد استفاده است مسئوولیت با کیست؟
3-چنانچه علت سقوط درخت یا سرشاخه ورزش باد شدید باشد مسئوولیت با کیست؟
4-در صورتی که علت سقوط درخت پوسیدگی درخت باشد مسئوولیت با کیست؟
5-چنانچه علت سقوط هم پوسیدگی و هم ورزش باد شدید بوده مسئوولیت حسب مورد با کیست؟
6-آیا درختان در دست کاشت و خودرو تفاوتی در مسئوولیت ایجاد می¬کند؟
7-آیا در صورتی که محل وقوع حادثه حریم راه و جاده باشد مسئوولیت تفاوت دارد؟ چنانچه با وجود راه عبوری معین داخل جنگل شخص از بیراهه رفته و محلی را برای برای استراحت یا تفریح انتخاب کند با سقوط درخت به وی صدمه وارد گردد چگونه است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
1تا 6- مطابق ماده 2 قانون جنگلها و مراتع مصوب 1341، اعم از اینکه سند مالکیت به نام دولت صادر شده یا اساساً سند مالکیتی به نام دولت صادر نشده باشد، متعلق به دولت است قوانین بعدی ورأی وحدت رویه سال 84 نیز دلالت بر وجود بقای مقررات فوق می¬نماید، در تمام جنگلها و مراتع، چنانچه بر اثر سقوط درخت یا وزش باد و شکستن سر شاخه ودرختها و سایر مواردی که در سؤالهای 1تا 6 مطرح شده است، چنانچه آسیب¬ جسمی یا فوت ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی، ورود به جنگل و مرتع بدون ضرورت و یا ورود به مناطق ممنوعه و.... بوده باشد، پذیرش مسئولیت دولت با عنایت به مقررات موجود از جمله قانون شکار و صید مصوب 1364 و اصلاحات والحاقات بعدی و آئین نامه اجرائی آن، قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 1353 با اصلاحات و الحاقات بعدی، ممکن نیست، همچنین چنانچه ورود خسارت جسمانی و فوت مستند به عمل دولت نبوده و یا ناشی از حوادث قهری از جمله سیل وزلزله وباد وباران و صاعقه وامثال آن باشد، شناسائی مسئولیت دولت قانونی نخواهد بود. در سایر موارد، دولت مسئول جبران خسارت زیانهای وارده خواهد بود، ضمنا در کلیه موارد مورد سؤال مسئولیت کیفری دولت منتفی خواهد بود. در مورد پارکهای جنگلی تحت مدیریت شهرداری، چنانچه خسارتی اعم از جانی و یا جسمی وارد شود، در مواردی که مسئولیت متوجه شخص نباشد، شهرداری مسئول خواهد بود، همچنین است در مواردی که جنگل و مرتع به موجب مقررات قانونی در اختیار اشخاص قرار دارد دولت مسئولیتی نخواهد داشت، مسئولیت متوجه شخصی خواهد بود که جنگل و مراتع را در اختیار دارد .
7- ورود زیانهای وارده در حریم جاده وراه با توجه به آنچه در بندهای 1تا6 گفته شد با ذکر دو مطلب بر حسب مورد با سازمان منابع طبیعی یا وزارت راه و شهرسازی خواهد بود. نخست آنکه قوه قاهره به تنهایی موجب ورود زیان اعم از فوت و صدمه جسمی وخسارت باشد هیچ کس مسئول نخواهد بود. دوم اینکه صدمه وارده هم ناشی از قوه قاهره باشد و هم ناشی از تقصیر دولت که در این صورت دولت مسئول خواهد بود، در تمام موارد ذکر شده در بندهای 1تا7 تشخیص مسئولیت دولت یا شهرداری با توجه به مراتب فوق به عهده قاضی رسیدگی کننده خواهد بود.
