– نمايندگان
فصل دوم – نمايندگان
مبحث دوم: حقوق و تعهدات نمايندگان
قسمت اول: مصونيت نمايندگان
ماده 75: بر طبق اصل هشتاد و ششم (86) قانون اساسي نمايندگان مجلس در مقام ايفاي وظايف نمايندگي در اظهار نظر خود كاملاً آزادند و نمي‌توان آنها را به سبب نظراتي كه در مجلس اظهار كرده‌اند يا آرائي كه در مقام ايفاي وظايف خود داده‌اند تعقيب يا توقيف كرد و يا از حقوق اجتماعي محروم نمود.
تبصره: وظايف نمايندگي شامل نطق ، بحثهاي داخل دستور، بحثهاي جلسات كميسيون ها، اظهارنظراتي كه براي اعمال اصل هشتاد و چهارم (84) قانون اساسي انجام مي شود و ساير موارد نظارتي و قانوني است.
ماده 76: چنانچه به تشخيص هيأت رئيسه نماينده‌اي در سخنان خود در جلسه علني به كسي نسبت ناروا داده و يا هتك حرمت نمايد فرد مزبور‌مي‌تواند در دفاع از خود، به‌صورت مكتوب به اتهام وارده پاسخ گويد. پاسخ ارسالي درصورتي كه بيش از دو برابر اصل مطلب اظهار شده نبوده و متضمن توهين و افترا نباشد، در اولين فرصت در جلسه علني قرائت خواهد شد.
ماده 77: اگر در جلسه رسمي ضمن نطق يا مذاكره صريحاً يا تلويحاً نسبت سوئي به يكي از نمايندگان داده شود يا عقيده واظهار او را بر خلاف جلوه دهند و نماينده مذكور براي رد آن نسبت به رفع اشتباه در همان جلسه يا در جلسه بعد اجازه نطق بخواهد بدون رعايت نوبت تا پنج دقيقه اجازه نطق داده مي‌شود.
قسمت دوم: تعهدات نمايندگان
ماده 78:
نمايندگان براساس مسؤوليت نمايندگي، متعهد و ملتزم به حفظ حيثيات مجلس و نمايندگان و رعايت نظم و نوبت و اجراء آيين‌نامه داخلي مي‌باشند. در مواردي‌كه نماينده‌اي رعايت تعهدات فوق را ننمايد اقدامات ذيل به ترتيب از طرف رئيس به‌عمل خواهد آمد :
1 - تذكر شفاهي در جلسه علني.
2 - اخطار در جلسه علني.
3 - احضار و توبيخ متخلف در جلسه هيأت رئيسه.
ماده 79: رئيس جلسه نسبت به نمايندگاني كه از موضوع مذاكره خارج مي‌شوند و يا بدون اجازه صحبت مي‌كنند وهمچنين نسبت به نمايندگاني كه به واسطه عدم رعايت آيين‌نامه داخلي يا به انحاء ديگر رعايت نظامات مجلس را نمي‌نمايند تذكر ميدهد.
ماده 80: درصورتي كه رئيس به يكي از نمايندگان دو بار تذكر داد و نماينده مجدداً از حدود نظم خارج گرديد، رئيس به او اخطار مي كند.
ماده 81:
توبيخ كه سبب درج در پرونده و گزارش در مجلس مي‌شود در موارد ذيل اجراء مي‌گردد :
1 - درصورتي كه نماينده‌اي پس از اخطار در همان جلسه از حدود نظم خارج شود.
2 - درصورتي كه نماينده‌اي ظرف مدت يك ماه چهار مرتبه در جلسات متوالي يا شش مرتبه در مجموع مورد تذكر واقع شده باشد.
3 - كساني كه بيش از سه جلسه متوالي يا در مجموع پنج جلسه در يك ماه تأخير غيرمجاز داشته باشند.
قسمت سوم: حقوق نمايندگان
ماده 82: بودجه سالانه مجلس به پيشنهاد هيأت رئيسه پس از مشورت با كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات و در موعد مقرر براي دولت ارسال مي شود تا با رعايت اصل پنجاه و دوم قانون اساسي در بودجه سالانه كل كشور درج شود.
تبصره : مقرري و هزينه هاي نمايندگي درهرسال در جلسه مشترك هيأت رئيسه با كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شوراي اسلامي با رعايت مقررات مالي مجلس به تصويب مي رسد، نمايندگان مجلس مي توانند حقوق و مزاياي خود را از مجلس دريافت نمايند، قبل از تصميم مجدد در هر دوره به صورت علي الحساب مطابق مصوبه دوره قبل عمل مي شود.
قسمت چهارم: مأموريتها
ماده 83: مأموريتهاي رسمي فردي و جمعي نمايندگان براي شركت در سمينارها، اجلاسها و بازديدهاي فني و تخصصي در داخل و يا خارج از‌كشور با تصويب كميسيون ذي‌ربط و تاييد هيأت رئيسه انجام خواهد شد. نتايج حاصل از ماموريت به آن كميسيون و هيأت رئيسه مجلس تسليم مي‌گردد.
قسمت پنجم: تعطيلات و مرخصيها
ماده 84: تعطيلات تابستاني مجلس در هر سال سي روز است كه زمان آن با تشخيص مجلس تعيين مي‌شود. هيأت رئيسه مي‌تواند در تنظيم برنامه جلسات علني و كميسيون‌ها به گونه‌اي عمل كند كه نمايندگان در هر ماه يك هفته كاري هم براي رسيدگي به وظايف نمايندگي فرصت داشته باشد.
تبصره : در صورت ضرورت، رئيس مجلس مي‌تواند با تقاضاي حداقل پنجاه نفر از نمايندگان و يا درخواست دولت، با ذكر دليل، در اوقات تعطيل، مجلس را بطور فوق‌العاده دعوت به انعقاد نمايد.
ماده 85: نمايندگان يك ماه در هر سال حق استفاده از مرخصي با حقوق را دارند. استفاده از مرخصي ضروري بدون حقوق نيز، با موافقت هيأت‌رئيسه، حداكثر يك ماه در سال خواهد بود و درصورت عدم استفاده مي‌توانند در سال‌هاي بعد استفاده نمايند.
ماده 86: اجازه مرخصي تمام مدت يك جلسه يا قسمتي از جلسات مجلس با موافقت هيأت رئيسه مجلس و در كميسيون‌ها و شعب با رؤساي كميسيون‌ها و شعب خواهد بود.
ماده 87: هيچيك از نمايندگان قبل از تحصيل مرخصي نمي‌تواند غيبت نمايد مگر با عذر موجه از قبيل بيماري يا حوادث غيرمترقبه.
قسمت ششم: غيبت نمايندگان
ماده 88: نماينده‌اي كه بيش از يكصد ساعت متوالي يا دويست و پنجاه ساعت غير متوالي از اوقات رسمي جلسات مجلس و كميسيون را بدون‌عذر موجه در يكسال غيبت نمايد، مستعفي شناخته خواهد شد. همچنين نماينده‌اي كه به‌علت ناتواني جسمي و يا بيماري بيش از چهار ماه در يكسال‌غيبت موجه داشته باشد بنا به درخواست سي نفر از نمايندگان و تصويب دو سوم نمايندگان حاضر مبني بر عجز وي از ايفاي وظايف نمايندگي، سمت نمايندگي خود را از دست ميدهد.
تبصره 1:
تا يك هفته پس از اعلام رسمي مستعفي شناخته شدن نماينده، درصورتي كه خود وي يا نماينده ديگري به غيرموجه بودن غيبت‌اعتراض كند و آن را تسليم هيأت رئيسه نمايد، اين اعتراض در اولين فرصت در مجلس مطرح مي‌شود و پس از صحبت حداكثر دو مخالف و دو موافق (هريك به مدت پانزده دقيقه) در صورتي كه مجلس به موجه بودن غيبت نماينده مورد بحث رأي داد، غيبت موجه شناخته خواهد شد.
يك نفر از هيأت رئيسه به‌عنوان موافق و نماينده مورد بحث به‌عنوان مخالف براي صحبت، حق تقدم خواهند داشت.
تبصره 2: درصورتي كه نماينده مستعفي شناخته شده به غيرموجه بودن غيبت خود اعتراض كرده باشد ولي در موقع طرح نتواند و يا نخواهد در‌مجلس حضور يابد، مي‌تواند لايحه دفاعيه خود رابراي طرح در مجلس حداكثر تا موقع طرح، تحويل مجلس نمايد. در اين صورت اين لايحه با حق‌تقدم در فرصت مقرر براي صحبت مخالفين توسط يكي از دبيران قرائت خواهد شد. مدت قرائت لايحه حداكثر نيم ساعت خواهد بود.
ماده 89: به غيبت و تأخير غيرموجه حقوق تعلق نمي‌گيرد.
ماده 90:
محاسبه ساعات غيبت در كميسيون‌ها با رؤساي كميسيون‌ها و در جلسات رسمي مجلس با هيأت رئيسه مي‌باشد و در هر دو صورت،اعلان رسمي غيبت با هيأت رئيسه مجلس خواهد بود.
هيأت رئيسه موظف است غيبت و تأخير غيرموجه نمايندگان در كميسيون‌ها را هر ماه به اطلاع نمايندگان برساند.
ماده 91: غيبت، تأخير غيرموجه نمايندگان پيش از پايان جلسه مجلس اعلان و درصورت مذاكرات مجلس ثبت خواهد شد.
تبصره : غيبت غيرموجه از دو جلسه كميسيون در حكم غيبت از يك جلسه رسمي مجلس مي‌باشد.
قسمت هفتم: استعفا نماينده و نحوه بررسي آن
ماده 92: هر نماينده كه اعتبارنامه او به تصويب رسيده است مي‌تواند از مقام نمايندگي استعفاء دهد. پذيرش استعفاء موكول به تصويب مجلس‌است.
ماده 93: نماينده تقاضاي استعفاء مدلّل خود را به عنوان رئيس مجلس مي‌نويسد و رئيس مجلس آن را در اولين جلسه علني و بدون قرائت متن،اعلام و در دستور كار هفته بعد مي‌گذارد. نماينده مي‌تواند قبل از شروع بررسي در مجلس تقاضاي استعفاء خويش را مسترد دارد.
ماده 95: هرگاه تقاضاي استعفاء تعدادي از نمايندگان به نحوي باشد كه مانع از تشكيل جلسه رسمي گردد قابل طرح در مجلس نيست.
مبحث اول: رسيدگي به اعتبارنامه نمايندگان
ماده 65: – اعتبارنامه ها به همراه ضمائم آن به موجب جدول حوزه هاي انتخاباتي مجلس شوراي اسلامي كه بر اساس حروف الفبا از طرف معاونت قوانين مجلس با نظارت هيأت رئيسه سني تنظيم شده است، به ترتيب به شعب پانزده گانه جهت رسيدگي ارجاع مي شود. هيأت رئيسه موظف است فهرست اعتبارنامه هاي ارجاعي را قبل از آغاز رسيدگي، تكثير كند و در اختيار نمايندگان قرار دهد. چنانچه هر يك از نمايندگان به اعتبارنامه اي معترض باشد، ظرف مدت سه روز از تاريخ انتشار فهرست مذكور حداكثر تا پايان وقت اداري روز سوم، موظف است اعتراض كتبي خود را امضاء و به انضمام مدارك و اسناد مربوط به شعبه ذي ربط تقديم كند.
تبصره 1: شعبه موظف است عدم رسيدگي شوراي نگهبان به موضوع مورد اعتراض يا حادث شدن آن بعد از اعلام صحت انتخابات را احراز كند.
تبصره 2: گزارش هر شعبه توسط سخنگو در مجلس قرائت مي شود و در صورت عدم امكان، به ترتيب رئيس و يا يكي از نواب رئيس يا دبيران وظيفه او را انجام مي دهد.
ماده 66:
شعبه موظف است حداكثر ظرف مدت سه روز كاري گزارش تأييد آن دسته از اعتبارنامه هاي واصله را كه معترض ندارند، به صورت يكجا به هيأت رئيسه ارسال كند تا براي تصميم گيري مجلس در دستور كار قرار گيرد.
اعتبارنامه هايي كه مورد اعتراض نمايندگان قرار گرفته است، حداكثر ظرف مدت پنج روز كاري توسط شعبه رسيدگي مي شود. در صورتي كه نظر شعبه تأييد اعتبارنامه باشد، گزارش تأييد آن براي تصميم گيري به مجلس ارائه مي شود. چنانچه نظر شعبه رد اعتبارنامه باشد، از طريق هيأت رئيسه مجلس به كميسيون تحقيق ارجاع خواهد شد تا پس از رسيدگي و ارائه گزارش، براي تصميم گيري مجلس در دستور كار قرار گيرد.
تبصره: شعبه موظف است حداقل بيست و چهار ساعت قبل از بررسي اعتبارنامه از معترض يا معترضان جهت توضيح اعتراض و از نماينده اي كه اعتبارنامه اش مورد اعتراض قرار گرفته جهت دفاع دعوت به عمل آورد. عدم حضور هر يك از آنان مانع رسيدگي نيست. معترض يا معترضان در صورت عدم حضور غيرموجه در شعبه، در جلسه علني حق اعتراض ندارند. موجه بودن عدم حضور بايد به تأييد هيأت رئيسه مجلس برسد. اگر عدم حضور، موجه بود فقط يك بار ديگر جلسه شعبه ظرف مدت پنج روز مجدداً تشكيل مي شود و نظر خود را اعلام مي كند.
ماده 67: هيچ شعبه‌اي نمي تواند تقديم گزارش خود را بيش از پنج روز كاري از تاريخ دريافت پرونده به تعويق اندازد. در صورتي كه تأخير به حكم ضرورت پيش آمده باشد، رئيس و در غياب او نايب رئيس شعبه مكلف است هيأت رئيسه مجلس را مطلع سازد. هرگاه هيأت رئيسه علت را موجه دانست، موضوع را دوباره به همان شعبه و در غيراين صورت به شعبه بعد ارجاع مي نمايد كه ظرف پنج روز كاري پس از دريافت پرونده، گزارش دهد.
ماده 68:
گزارش هريك از شعب درباره تأييد يا رد اعتبارنامه‌ها بدون ذكر دليل در مجلس قرائت مي‌شود. درصورتي كه گزارش شعبه مبني بررد اعتبارنامه باشد و يا اينكه معترضين بر اعتراض خود باقي باشند، اعتبارنامه به كميسيون تحقيق ارجاع خواهدشد.
درغيراين صورت اعتبارنامه مصوب تلقي گرديده و رئيس مجلس تصويب آن را اعلام مي‌نمايد.
ماده 69: كميسيون تحقيق حداكثر ظرف مدت پانزده روز به دلايل و توضيحات كتبي شعب و معترض يا معترضان رسيدگي مي كند و پس از استماع و بررسي توضيحات معترض يا معترضان و دفاعيات كتبي يا حضوري نماينده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال مي كند.
تبصره 1: – در صورتيكه تعداد معترضان بيش از سه نفر باشد، مي توانند سه نفر را به صورت مكتوب معرفي كنند تا در شعبه و كميسيون تحقيق جهت ارائه توضيحات لازم حضور يابند.
تبصره 2: كميسيون تحقيق موظف است حداقل بيست و چهار ساعت قبل از رسيدگي به اعتبارنامه از معترض يا معترضان و نماينده اي كه اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است دعوت به عمل آورد.
ماده 70: چنانچه كميسيون تحقيق، اعتبارنامه رد شده از سوي شعبه را رسيدگي كند و نظر به تأييد اعتبارنامه داشته باشد، گزارش آن براي تصميم گيري مجلس در دستور كار قرار مي گيرد و در صورتي كه نظر كميسيون مبني بر رد اعتبارنامه باشد گزارش آن حداكثر به مدت پانزده دقيقه در مجلس مطرح و ادله رد اعتبارنامه ارائه مي شود. نماينده اي كه اعتبارنامه اش توسط كميسيون رد شده است حداكثر به مدت سي دقيقه فرصت دارد تا از خود دفاع كند، ضمن اينكه مي تواند بخشي از وقت خود را حداكثر به دو نفر از نمايندگان واگذار كند، سپس گزارش كميسيون تحقيق به رأي گذاشته مي شود، چنانچه رد اعتبارنامه به تصويب مجلس نرسد، رئيس جلسه تصويب آن را اعلام مي كند.
تبصره 1: – در صورتي كه كميسيون تحقيق ظرف مدت پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نكند، نماينده اي كه اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است يا پانزده نفر از نمايندگان مي توانند طرح اعتبارنامه را در صحن مجلس از هيأت رئيسه درخواست كنند و هيأت رئيسه موظف است در اولين فرصت گزارش شعبه را در دستور كار مجلس قرار دهد تا مطابق اين ماده مورد رسيدگي قرار گيرد. به جاي نظر كميسيون، نظر شعبه به مدت پانزده دقيقه مطرح مي شود.
ماده 71: چنانچه نماينده بدون عذر موجه (به تشخيص هيأت رئيسه) تا ده روز پس از ابلاغ به وي براي دفاع از صحت اعتبارنامه خود در جلسه‌حاضر نشود، مجلس با استماع گزارش كميسيون تحقيق و صحبت معترض وارد رأي‌گيري مي‌شود.
تبصره: در صورتي كه نماينده يا نمايندگان معترض به دلائل موجه در جلسه حضور نداشته باشند مي توانند بااطلاع قبلي هيأت رئيسه، دلائل اعتراض خود را كتباً به نماينده ديگري تحويل تا توسط او در مجلس قرائت گردد.
ماده 72: اگر كميسيون تحقيق ظرف پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نكرد، نماينده‌اي كه اعتبارنامه‌اش مورد اعتراض واقع گرديده، مي‌تواند طرح اعتبارنامه خود را همراه با ارائه دلايل عدم گزارش كميسيون تحقيق، از هيأت رئيسه درخواست بنمايد. همچنين پانزده نفر از نمايندگان هم مي توانند چنين تقاضايي را از هيأت رئيسه بنمايند. هيأت رئيسه موظف است در اولين فرصت اين درخواست را در مجلس مطرح نمايد. پس از استماع توضيح كميسيون، مجلس در اين مورد تصميم مي گيرد. در صورت موجه بودن علت تاخير، مجلس مي تواند مهلت را تا پانزده روز ديگر تمديد نمايد. در غيراين صورت، اعتبارنامه در جلسه بعد مجلس مطرح مي گردد و نماينده معترض و در صورت نبودن معترض سخنگوي شعبه مربوطه دلائل عدم تأييد صحت‌اعتبارنامه از طرف شعبه را در جلسه بيان مي‌كند. پس از دفاع نماينده صاحب اعتبارنامه، مجلس وارد رأي‌گيري مي‌شود.
ماده 73: در هر مرحله، رأي گيري براي اعتبارنامه مورد اعتراض، مخفي و با ورقه مخصوص انجام مي شود.
ماده 74: – نماينده اي كه به اعتبارنامه اش اعتراض شده مانند ساير نمايندگان، از كليه حقوق اعم از اعلام رأي و نامزد شدن براي عضويت در هيأت رئيسه و ساير انتخابات برخوردار است، ليكن در زمان بررسي اعتبارنامه خود در شعبه، كميسيون تحقيق و مجلس حق رأي ندارد.