هيأت هاي رئيسه مجلس
قسمت اول هيأت هاي رئيسه مجلس
فقره الف: الف - هيأت رئيسه سني
ماده 9: مسن ترين فرد از نمايندگان حاضر به عنوان رئيس سني و فرد بعدي به عنوان نايب رئيس و دو نفر از جوانترين نمايندگان حاضر به سمت دبير معين مي شوند و در جايگاه هيأت رئيسه قرار مي گيرند. درصورت تساوي سن، هيأت رئيسه سني با قيد قرعه از بين مسن ترين و جوانترين نمايندگان حاضر تعيين خواهد شد. اعلام هيأت رئيسه سني با معاونت قوانين مجلس است.
ماده 10:
وظايف هيأت رئيسه سني عبارت است از:
1 - اداره جلسه افتتاحيه و جلسات بعدي تا زمان انتخاب هيأت رئيسه
2 - انجام مراسم تحليف
3 - قرعه كشي براي تعيين اعضاي شعب
4 - توزيع اعتبارنامه ها بين شعب
5 - برگزاري انتخابات هيأت رئيسه
6- تمشيت امور اداري مجلس تا زمان انتخاب هيأت رئيسه
فقره ب: ب - هيأت رئيسه موقت
ماده 11: انتخاب هيأت رئيسه موقت در دومين جلسه علني مجلس انجام خواهد شد. تركيب و طرز انتخاب آن مانند هيأت رئيسه است، به جز اينكه اكثريت نسبي در انتخاب رئيس كافي خواهد بود. هيأت رئيسه موقت بلافاصله پس از انتخاب، با متن سوگند نامه هيأت رئيسه مراسم تحليف را بجاي خواهد آورد.
ماده 12: وظايف هيأت رئيسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تأييد اعتبار نامه دو سوم نمايندگان و اجراي انتخابات هيأت رئيسه و تمشيت امور اداري مجلس است.
فقره ج: ج - هيأت رئيسه
ماده 13: – هيأت رئيسه سني در اولين جلسه پس از افتتاح مجلس اقدام به برگزاري انتخابات هيأت رئيسه مي نمايد. اعضاي هيأت رئيسه براي مدت يك سال انتخاب مي شوند. انتخابات بعدي در سالروز انتخابات هيأت رئيسه مي باشد و در صورتي كه با تعطيلات مصادف گردد در جلسه قبل از آن انجام مي شود. مسؤوليت هيأت رئيسه جديد از سالروز انتخابات قبل آغاز مي شود.
تبصره 1: نمايندگاني كه داوطلب عضويت در هيأت رئيسه هستند، بايد حداكثر تا پايان وقت اداري روز افتتاحيه مجلس براي ثبت نام به هيأت رئيسه سني مراجعه كنند و اين موضوع قبلاً بايد به اطلاع نمايندگان برسد. هيأت رئيسه سني موظف است شرح حال و سوابق داوطلبان را به همراه تصاوير آنان تهيه كند و در دومين جلسه علني و قبل از برگزاري انتخابات هيأت رئيسه در اختيار نمايندگان قرار دهد.
تبصره 2: چنانچه اعتبارنامه نماينده اي كه براي هيأت رئيسه انتخاب شده است به تصويب مجلس نرسد، براي تعيين جايگزين وي مجدد رأي گيري به عمل مي آيد.
تبصره 3: پس از تشكيل هيأت رئيسه، گزارش شعب پانزده گانه در مجلس قرائت و تصويب اعتبارنامه ها اعلام مي شود.
ماده 14: هيأت رئيسه مركب از رئيس، دو نايب رئيس، شش دبير و سه ناظر مي باشد.
ماده 15:
انتخاب رئيس در نوبت اول با اكثريت مطلق آراء نمايندگان است و انتخاب نواب رئيس، دبيران و ناظران هر كدام جداگانه و با اكثريت نسبي و رأي مخفي و با ورقه خواهد بود.
در صورتي كه در انتخاب رئيس در نوبت اول اكثريت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم اكثريت نسبي كافي خواهد بود.
تبصره 1: چنانچه آراء براي رئيس، نواب رئيس، دبيران، ناظران با يكديگر برابر باشد، حسب مورد به قيد قرعه تعيين مي‌شوند.
تبصره 2: در صورتي به فرد غايب در جلسه مي‌توان رأي داد كه قبل از تشكيل جلسه مربوط به انتخابات هيأت رئيسه، كتباً نامزدي خود را به معاونت قوانين مجلس اعلام كرده باشد.
ماده 16: قبل از اخذ رأي براي هيأت رئيسه، اسامي داوطلبان به ترتيب وصول به هيأت رئيسه بدون بحث در جلسه علني اعلام خواهد شد.
ماده 17:
اعضاء هيأت رئيسه، پس از انتخاب، در حضور نمايندگان با قرائت متن زير سوگند ياد مي كنند و موظف به رعايت دقيق مفاد آن مي باشند.
بسم الله الرحمن الرحيم
«من به عنوان عضو هيأت رئيسه مجلس شوراي اسلامي در برابر قرآن مجيد به خداوند قادر متعال سوگند ياد مي كنم كه حداكثر توان خود را براي اجراء‌آيين نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي با مراعات بي طرفي كامل در انجام وظايف بكار گيرم و از هرگونه اقدام مخالف آيين نامه اجتناب نمايم.»
ماده 18: نواب رئيس به ترتيب تعداد آراء به عنوان نايب رئيس اول و نايب رئيس دوم و درصورت تساوي آراء با قيد قرعه انتخاب مي شوند و در غياب رئيس مجلس به ترتيب، وظايف و اختيارات او را برعهده خواهند داشت.
تبصره : رئيس مجلس مي‌تواند حتي هنگام حضور خود، اداره جلسه رسمي را به ترتيب به عهده نواب رئيس بگذارد.
ماده 19: اگر رئيس مجلس پيش از انقضاي مدت از رياست استعفاء دهد يا فوت شود نواب رئيس به ترتيب تقدم، جلسه را منعقد مي سازند و متن استعفاء نامه را قرائت يا فوت را اعلام مي دارند. درمورد فوت به احترام متوفي جلسه ختم مي شود و در هر صورت در جلسه بعد نايب رئيس جلسه را تشكيل مي دهد و رئيس جديد طبق آيين نامه داخلي مجلس انتخاب مي شود. در مورد استعفاء بعد از اعلام و قرائت متن استعفاء نامه در مجلس و استماع توضيحات رئيس مستعفي و مذاكراتي كه نمايندگان لازم بدانند، چنانچه‌استعفاء پس گرفته نشود، انتخاب رئيس جديد در جلسه بعد به عمل مي آيد، حداكثر توضيحات رئيس سي دقيقه و سه نفر نماينده هر كدام ده دقيقه است.
تبصره 1: در مورد فوت يا استعفاء ساير اعضاي هيأت رئيسه نيز بايد بدون تشريفات در جلسه بعد انتخاب فرد يا افراد جديد به عمل آيد.
تبصره 2: انتخاب رئيس و هريك از اعضاي هيأت رئيسه جديد براي مدت باقيمانده از يكسال خواهد بود.
ماده 20: هيچيك از اعضاء هيأت رئيسه مجلس نمي تواند به عضويت كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس انتخاب شود و در صورتي كه هر يك از اعضاء اين كميسيون به عضويت هيأت رئيسه انتخاب گردند از كميسيون مستعفي شناخته شده و مطابق مراتب منظور در اين آيين نامه نسبت به تعيين كميسيون جديد اقدام خواهند نمود و همچنين نمي توانند به عنوان رئيس يا سخنگوي كميسيون هاي مجلس انتخاب گردند و درصورتي كه رئيس يا سخنگوي كميسيون ها به عضويت هيأت رئيسه انتخاب گردند از سمت خود در كميسيون مستعفي شناخته مي شوند.
ماده 21:
وظايف و اختيارات رئيس مجلس عبارتند از :
1 - اداره جلسات مجلس به شرح مواد اين آيين نامه.
2 - اداره كليه امور اداري، مالي، استخدامي و سازماني مجلس.
3 - امضاي كليه احكام استخدامي براساس آيين نامه استخدامي كاركنان مجلس و ساير قوانين و مقررات.
4 - امضاي كليه نامه هاي مربوط به امور قانون‌گذاري و پارلماني مجلس.
5 - حضور در نهادهاي قانوني كه رئيس مجلس عضو آنها است.
6 - ارائه گزارش كامل از تصميمات و اقدامات هيأت رئيسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحد هاي تابعه آن هر سه ماه يكبار به نمايندگان.
7- ساير موارد مذكور در قانون اساسي و ديگر مقررات.
ماده 22:
وظايف دبيران عبارتند از:
1 - مراقبت در ضبط و تحرير صورت مذاكرات و چاپ و توزيع آنها.
2 - قرائت طرحها و لوايح، پيشنهادها، نوشته‌ها و مطالبي كه بايد به اطلاع مجلس برسد.
3 - تنظيم پيشنهادهاي واصله از طرف نمايندگان به ترتيب وصول با قيد شماره.
4 - تعيين نمايندگاني كه در جلسه براي نطق، وقت مي خواهند به قيد قرعه
ماده 23:
وظايف و اختيارات هيأت رئيسه عبارتند از
1 - نظارت بر كليه امور اداري، مالي، استخدامي و سازماني مجلس.
2 - تصويب بودجه پيشنهادي ساليانه مجلس و ارجاع آن به كميسيون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس جهت طي مراحل قانوني.
3 - تصويب حقوق مالي نمايندگان طبق اين آيين نامه.
4 - انتظام و حفظ انضباط جلسات مجلس.
5 - نظارت بر انجام امور مربوط به گزارشها و چاپ و توزيع آنها.
6 - تهيه و تنظيم برنامه هفتگي مجلس.
7 - مسؤوليت و نظارت بر رعايت اوقات و مهلت‌هاي قانوني مذكور در اين آيين نامه.
8 - - تصميم گيري در خصوص دعوت از اشخاص حقيقي و حقوقي و موافقت با حضور اشخاص متقاضي جهت شركت و يا اظهار نظر در مجلس.
9 - اعلام مراتب رد اعتبارنامه يا استعفاي نمايندگان به وزارت كشور.
10 - بررسي و حل و فصل مسائل و مشكلات كميسيون ها و شعب و اتخاذ تصميم در موارد اختلافي يا عدم رعايت آئين نامه.
11 - حفظ شأن و منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جايگاه قانوني نمايندگان.
12 - تصويب ساز و كار لازم جهت بهبود روش هاي نظارتي و ساماندهي امور ناظرين منتخب مجلس و كميسيون ها در مجامع و شوراها و دريافت گزارش آنان.
تبصره: جلسات هيأت رئيسه با حضور حداقل دو سوم اعضاء كه رئيس يا يكي از نواب رئيس جزء آنان باشد رسميت مي‌يابد و مصوبات آن با رأي اكثريت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.
فقره د: د - مسؤوليت مشترك هيأت رئيسه در برابر مجلس
ماده 24: رئيس مجلس و ساير اعضاي هيأت رئيسه در مورد انجام وظايف محوله در اين آيين نامه در برابر مجلس مسؤوليت مشترك دارند.
ماده 25:
هرگاه نمايندگان به كيفيت اداره جلسات يا ساير امور مجلس و نحوه ايفاي وظايف رئيس يا ساير اعضاي هيأت رئيسه معترض باشند، مي توانند طي تقاضاي كتبي با امضاي حداقل بيست و پنج نفر و يا به درخواست كميسيون آيين نامه داخلي مجلس، تشكيل هيأت رسيدگي به اعتراضات، مركب از رؤساي كميسيون هاي تخصصي و اعضاء كميسيون آيين نامه داخلي مجلس را درخواست نمايند. كميسيون آئين نامه داخلي مكلف است ظرف مدت سه روز نسبت به تشكيل هيأت رسيدگي به اعتراضات، اقدام نمايد. هيأت اخير مكلف است ظرف ده روز باحضور سه نفر از منتخبين معترضين، به موضوع رسيدگي نمايد. در صورتي كه اكثريت اعضاء هيأت رأي بر عدم صلاحيت فرد مورد اعتراض دادند عضويت وي در هيأت رئيسه تعليق مي گردد. گزارش هيأت در اين باره در جلسه غير علني مورد بررسي قرار مي گيرد و در اولين جلسه علني مجلس بدون بحث به رأي گيري گذاشته مي شود. در صورت رد عدم صلاحيت، عضو مزبور به كار خود ادامه خواهد داد و در غير اين صورت از سمت خود مستعفي شناخته مي شود و حق شركت در انتخابات مجدد آن دوره را ندارد.
تبصره 1: هيأت رسيدگي كننده به اعتراض، در ابتداي نخستين جلسه خود هيأت رئيسه اي را وفق مقررات مربوط به انتخاب هيأت رئيسه كميسيون ها، انتخاب مي نمايند. جلسات هيأت باحضور سه چهارم اعضاء رسميت مي يابد و مناط اعتبار تصميمات آن، رأي اكثريت مطلق حاضرين مي باشد.
تبصره 2: نمايندگان معترض و اعضاء مورد اعتراض هيأت رئيسه مجلس، حق رأي در جلسه هيأت رسيدگي كننده به اعتراضات را ندارند.
تبصره 3: رسيدگي فوق مانع از انجام وظايف قانوني كميسيون اصل نودم (90) قانون اساسي نسبت به طرز كار مجلس نخواهد بود و نمايندگان مي توانند از آن طريق نيز نسبت به عملكرد هيأت رئيسه نظارت و پيگيري نمايند.
تبصره 4: ـ نحوه رسيدگي به اعتراض در مورد ايفاي وظايف رئيس كميسيون اصل نودم (90) قانون اساسي و نيز رئيس و دادستان ديوان محاسبات و همچنين ساير نمايندگان مجلس كه با رأي مجلس انتخاب مي شوند ولي در اين آيين نامه براي رسيدگي به اعتراض در مورد ايفاي وظايف آنان روشي مشخص نشده است طبق اين ماده است.
تبصره 5: ـ چنانچه ده نفر از نمايندگان به عملكرد هر يك از نمايندگان منتخب مجلس در هيأتها، مجامع و شوراهاي غيراستاني و غيرشهرستاني معترض باشند، طبق اين ماده به عملكرد آنان رسيدگي مي شود.