نطق‌ها
قسمت اول نطق‌ها
ماده 106: ـ در هر جلسه رسمي به جز جلسات بررسي لوايح برنامه توسعه، بودجه سالانه و استيضاح يا رأي اعتماد به وزيران، سه نفر از نمايندگان مي‌توانند به نوبت و طبق فهرستي كه از قبل به قيد قرعه توسط هيأت رئيسه تنظيم شده است، حداكثر به مدت هفت دقيقه نطق نمايند. همچنين دونفر از نمايندگاني كه در آن جلسه نوبت نطق نداشته باشند به جهت مسائل ضروري مي توانند يك ساعت قبل از شروع جلسه در لوح مخصوص يا دستگاه الكترونيكي ثبتنام كرده وحداكثر به مدت پنج دقيقه نطق نمايند. درصورتي كه بيش از دو نفر از نمايندگان متقاضي اين نطق باشند، هيأت رئيسه به قيد قرعه به دونفر وقت خواهد داد. هيچ يك از نمايندگان نميتوانند در مدت دوماه بيش از يك بار نطق پنج دقيقه اي نمايند. نماينده حق واگذاري تمام وقت خود را به نماينده ديگر دارد.
ماده 107:
در هر جلسه قبل از ورود در دستور، قبل از ورود در دستور رئيس مي تواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فوري روز مطالبي را كه آگاهي مجلس از آن ضروري باشد به اطلاع نمايندگان برساند. حداكثر مدت براي اين مطالب پانزده دقيقه خواهد بود.
تبصره 1: ـ رؤساي قواي مجريه و قضائيه مي توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علني مجلس نطق نمايند. اين نطق پس از وصول تقاضاي آنان و اعلام موضوع نطق به رئيس مجلس پس از موافقت هيأت رئيسه در اولين فرصت انجام مي شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه بايد به اطلاع نمايندگان برسد.
ماده 108: ترتيب و مدت نطق بدين شرح است:
بند 1: مدت نطق در جلسه علني به‌شرح زير خواهد بود:
جزء 1: براي استيضاح يك وزير دو ساعت و براي استيضاح دولت يا بيش از يك وزير چهار ساعت. استيضاح كنندگان مي‌توانند از بين خود يك يا‌چند نفر را براي بحث در موضوع استيضاح معرفي نمايند، ولي در هرحال مجموع نطقهاي استيضاح كنندگان نبايد از مدت فوق تجاوز نمايد.
جزء 2: ـ درمورد كليات هر طرح يا لايحه، ابتدا سخنگو كميسيون اصلي حداكثر ده دقيقه گزارش ميدهد، پس از آن حداكثر سه نفر مخالف و سه نفر موافق به ترتيب يك نفر مخالف و يك نفر موافق وسپس نماينده دولت و پس از آن سخنگو كميسيون هركدام حداكثر پنج دقيقه صحبت ميكنند.
تبصره 1: ـ درمورد طرح ها و لوايح مهم يا مفصل با پيشنهاد حداقل دو نفر توسط رئيس جلسه يا بيست و پنج نفر از نمايندگان و رأي اكثريت مطلق نمايندگان حاضر، ميتوان تعداد و يا وقت مخالف و موافق و وقت نماينده دولت و سخنگو كميسيون را حداكثر تا دو برابر افزايش داد.
تبصره 2: ـ در بررسي كليات طرح هاي دو يا سهفوريتي و طرح هايي كه كميسيون اصلي در موعد مقرر گزارش نداده است يكي از طراحان مي‌تواند به جاي سخنگو در ابتدا و انتهاي رسيدگي در مجلس صحبت كند.
جزء 3:
براي موارد ذيل هر يك پنج دقيقه:
- دفاع دربرابر توهين و تحريف نطق.
- مخالفت و موافقت نسبت به هريك از مواد طرحها و لوايح.
- توضيح پيشنهاد اصلاحي نسبت به مواد طرحها و لوايح اعم از فردي و جمعي.
- توضيح نماينده دولت و سخنگو كميسيون در مورد پيشنهادها
- توضيح پيشنهاد فوريت و يا سلب فوريت و مخالفت با آن
- پيشنهاد مسكوت ماندن طرح و يا لايحه و مخالفت با آن.
- پيشنهاد تنفس.
- پيشنهاد اخذ رأي مخفي.
- پيشنهاد انواع رأي در مورد استيضاح.
جزء 4: براي تذكر آيين‌نامه‌اي و يا اخطار قانون اساسي حداكثر 3 دقيقه.
بند 2: در تمام موارد مذكور در بند (الف)، در صورتي كه ضرورت اقتضاء كند ممكن است استثنائاً بدون مذاكره و با پيشنهاد رئيس يا ده نفر از‌نمايندگان و تصويب مجلس، مدت نطق و شور اضافه شود.
بند 3: در كليات لايحه بودجه سالانه كل كشور پس از نطق رئيس جمهور، سخنگوكميسيون گزارش خود را ارائه مي دهد سپس حداكثر پنج نفر از نمايندگان به عنوان مخالف گزارش كميسيون و پنج نفر به عنوان موافق گزارش كميسيون به ترتيب يك نفر مخالف و يك نفر موافق هركدام حداكثر ده دقيقه صحبت مي كنند. پس از آن نماينده دولت به مدت بيست دقيقه و در پايان، سخنگوكميسيون صحبت مي كند. مجموع زمان صحبت سخنگوكميسيون سي دقيقه خواهد بود.
تبصره: ـ در كليات متمم و يك يا چند دوازدهم بودجه، اظهارات به ميزان نصف مدتهاي مقرر در بند فوق است.
بند 4: مدت نطق براي مسائل مهم مربوط به سياست خارجي از قبيل عهدنامه‌ها و مقاوله‌نامه‌ها و موافقتنامه‌هاي بين‌المللي حداكثر سه ساعت و‌براي هر ناطق حداكثر پانزده دقيقه خواهد بود.
بند 5: ـ ـ پيش از أخذ رأي براي انتخاب حقوقدانان شوراي نگهبان و همچنين رئيس و دادستان ديوان محاسبات، هر نامزد مي تواند حداكثر ده دقيقه در جلسه علني مجلس مشخصات، سوابق كاري، تحصيلات و برنامه هاي خود را به اطلاع نمايندگان برساند.
تبصره 1: در كليه مواردي كه در اين آيين نامه نمايندگان مي توانند به عنوان موافق يا مخالف صحبت كنند و به موقع در لوح يا دستگاه الكترونيك ثبت نام كرده اند، اسامي آنان توسط يكي از اعضاي هيأت رئيسه به قيد قرعه انتخاب و اعلام مي شود. افراد تعيين شده حق واگذاري نوبت خود به نماينده ديگر را دارند.
ماده 109: ناطق نبايد از موضوع موردبحث خارج شود. هرگاه رئيس تشخيص دهد كه ناطق از موضوع خارج شده و در ضمن يك نطق، دو نوبت به وي تذكر خروج از موضوع را بدهد و باز ادامه دهد، دفعه سوم مي‌تواند وي را از ادامه نطق در آن موضوع در تمام جلسه منع نمايد، مگر اين كه مجلس ادامه صحبت را تأييد كند.