سهم الارث زن|قانون جدید ارث زن از شوهر|نحوه محاسبه یک هشت...

قانون جدید ارث زن از شوهر

مطابق ماده 940 قانون مدنی زن و شوهری که در عقد دائم باشند از یکدیگر ارث می‌برند. در صورتی که زن و شوهر دارای فرزند باشند، زن یک هشتم و در صورتی که فرزند نداشته باشند، یک چهارم از اموال منقول مانند ماشین، طلا و غیره و به همان میزان از قیمت اموال غیرمنقول مثل ملک (شامل زمین و ساختمان) به ارث می‌برد.

تا قبل از تاریخ 1387/11/06، زن تنها از قیمت ساختمان و یا در اصطلاح عامیانه هوایی املاک شوهرش ارث می‌برد و از زمین املاک حقی نداشت اما با اصلاح قانون در تاریخ فوق زن علاوه بر قیمت ساختمان، از قیمت زمین یا اعیانی آن نیز ارث می‌برد. حال دو نکته حائز اهمیت است:

1- اگر شوهری قبل از تاریخ تصویب این قانون 1387/11/06 فوت کرده باشد اما وراث تاکنون ارث را تقسیم نکرده باشند، مشمول این قانون شده و زن از قیمت زمین و ساختمان املاک نیز ارث می‌برد.

2- دیگر اینکه در زمان تقسیم ارث ابتدا املاک متوفی قیمت گذاری می‌شود و میزان یک چهارم یا یک هشتم سهم الارث زن محاسبه شده و به وی پرداخت می‌شود. در این صورت زن نمی‌تواند ادعا کند که پول آن را نمی‌خواهد و تمایل دارد که در املاک با بقیه وراث شریک باشد. حال اگر وراث از پرداخت وجه سهم الارث زن امتناع کنند، زن می‌تواند در املاک با وراث شریک شود و سند یک هشتم خود را از اداره ثبت اسناد مطالبه نماید. برای مثال اگر فرزندان متوفی بدون اینکه سهم مادر را پرداخت کنند، ملک متعلق به پدر مرحوم را بفروشند و حتی سند رسمی نیز به نام خریدار تنظیم کنند، مادر همچنان بر یک هشتم سهم خود از آن ملک مالکیت دارد و در صورت امتناع ورثه از پرداخت بهای روز سهم مادر، وی می‌تواند با مراجعه به دادگاه به نسبت سهم خود معامله انجام شده را باطل کند.مبنای فقهی این حکم به نظریه "فرض" و "تعصیب" در ارث بازمی گردد. زن در زمره ورثه "فرض بر" قرار دارد که سهم معینی از ترکه به او تعلق می گیرد. این سهم به دلیل نقش حمایتی نظام حقوقی از زن و حفظ حقوق مالی او در خانواده طراحی شده است.

 

 

سهم زن از ارث شوهر

مبانی قانونی:
سهم الارث زن از شوهر بر اساس مواد 861 به بعد قانون مدنی و اصلاحات سال 1387 تعیین می‌شود. میزان ارث زن بستگی به وجود یا عدم وجود فرزندان برای شوهر دارد.

1. میزان سهم الارث زن از شوهر:

اگر شوهر فرزند داشته باشد (فرزند مشروع یا فرزند خوانده)( 1/8 از عین اموال منقول + 1/8 از قیمت اموال غیرمنقول )( (اصلاحیه 1387) | ماده 946 قانون مدنی |
اگر شوهر فرزند نداشته باشد ( 1/4 از عین اموال منقول + 1/4 از قیمت اموال غیرمنقول ) | ماده 946 قانون مدنی|

2. نکات مهم درباره ارث زن از شوهر:

🔹 اموال غیرمنقول (مثل زمین و خانه):  
- زن فقط از قیمت اموال غیرمنقول ارث می‌برد، نه خود عین ملک (مگر با وصیت یا صلح).  
- اگر ملک فروخته شود، زن سهم خود را از قیمت آن دریافت می‌کند.  

🔹 اموال منقول (مثل ماشین، پول، طلا):  
- زن مستقیماً از عین اموال منقول سهم می‌برد.  

🔹 مهریه:  
- مهریه جزء ترکه محسوب نمی‌شود و زن می‌تواند علاوه بر ارث، مهریه را نیز مطالبه کند.  

🔹 وصیت شوهر:  
- شوهر می‌تواند تا یک سوم اموال را به نفع زن وصیت کند (ماده 843 قانون مدنی).  

3. موارد محرومیت زن از ارث شوهر:

🚫 اگر زن در زمان فوت شوهر، در عقد دائمی او نباشد (مثلاً طلاق گرفته باشد).  
🚫 اگر زن موجب قتل شوهر شده باشد (ماده 881 مکرر قانون مدنی).  

4. سهم زن از اموال شوهر در صورت تعدد زوجات:

- اگر مرد چند همسر دائمی داشته باشد، سهم 1/8 یا 1/4 بین همسران به طور مساوی تقسیم می‌شود.  
- مثال: اگر مردی با 2 همسر و دارای فرزند فوت کند، سهم هر زن 1/16 از ترکه خواهد بود.  

5. اقدامات لازم پس از فوت شوهر برای ارث زن از شوهر:

1. اخذ گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف.  
2. ارزیابی اموال (برای تعیین قیمت اموال غیرمنقول).  
3. دریافت سهم الارث از سایر وراث یا از طریق دادگاه.  

6. راهکارهای افزایش سهم زن ازارث شوهر:

✅ وصیت تا یک سوم اموال توسط شوهر.  
✅ عقدنامه شرط تنصیف اموال (در صورت ثبت شرط در ازدواج).  
✅ صلح و هبه در زمان حیات شوهر.  

📌 نکته پایانی:  
اگر ورثه از تحویل سهم زن خودداری کنند، زن می‌تواند از طریق دادگاه خانواده دادخواست تقسیم ترکه دهد. بهتر است در این موارد از وکیل پایه یک دادگستری کمک بگیرید.  

این توضیحات بر اساس آخرین اصلاحات قانونی (1403) ارائه شده است. در صورت نیاز به جزئیات بیشتر یا مشاوره حقوقی، می‌توانید سوالات خود را مطرح کنید.

 

 

جزئیات اجرایی و رویه قضایی ارث زن از شوهر:

الف) نحوه محاسبه سهم ارث زن از شوهر:

1. تشخیص ترکه: ابتدا کلیه اموال شوهر اعم از منقول و غیرمنقول باید شناسایی شود.

2. تخمین قیمت: برای اموال غیرمنقول، کارشناس رسمی دادگستری قیمت روز را تعیین می کند.

3. کسورات قانونی:

   • بدهی های متوفی

   • هزینه های کفن و دفن

   • وصیت تا ثلث

4. تقسیم نهایی: پس از کسر موارد فوق، سهم زن محاسبه می شود.

ب) اموال خاص و موارد استثنایی ارث زن از شوهر:

• حق سرقفلی: مشمول ارث بوده و زن از آن سهم می برد.

• سهام شرکتها: به عنوان اموال منقول تلقی می شوند.

• حق اختراع: ارزش مالی آن در ترکه محاسبه می شود.

 

چالش های عملی و راهکارهایارث زن از شوهر:

1. مسأله اعسار ورثه:

   • اگر ورثه توانایی پرداخت سهم زن را نداشته باشند، زن می تواند تقاضای فروش اموال را بنماید.

   • در صورت عدم توافق، دادگاه می تواند اموال را به مزایده بگذارد.

2. تورم و کاهش ارزش پول:

   • توصیه می شود ارزش گذاری اموال در سریعترین زمان ممکن پس از فوت انجام شود.

   • امکان درخواست تامین خواسته برای حفظ ارزش سهم وجود دارد.

3. اموال خارج از کشور:

   • در صورت وجود اموال در خارج، تقسیم ارث تابع قوانین کشور محل وقوع مال است.

   • بهتر است از طریق کنسولگری اقدام شود.

 

نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه راجب ارث زن از شوهر:

• نظریه 7/93/1068: تأکید بر لزوم محاسبه سهم زن بر اساس قیمت روز اموال

• نظریه 2737/92: تاکید بر ارث بردن زن از کلیه اموال موجود در ترکه

 

تحلیل تطبیقی با سایر نظام های حقوقی راجب ارث زن از شوهر:

در مقایسه با حقوق فرانسه که زن در زمره وراث طبقه اول قرار دارد یا حقوق انگلیس که برای همسر سهم ویژه ای در نظر گرفته، نظام حقوق ایران اگرچه بهبود یافته اما هنوز دارای محدودیت هایی است. در بسیاری از کشورها، زن علاوه بر سهم الارث، از حق استفاده از مسکن خانوادگی نیز برخوردار است.

 

پیشنهادهای اصلاحی ارث زن از شوهر:

1. الحاق تبصره ای به ماده 946 برای تعیین تکلیف مسکن خانوادگی

2. پیش بینی سازوکار سریعتر برای تعیین قیمت اموال

3. افزایش آگاهی های حقوقی از طریق ثبت احوال هنگام صدور گواهی فوت

 

نکته :زن باید ظرف 6 ماه از تاریخ فوت شوهر برای اخذ گواهی انحصار وراثت اقدام کند. بهتر است قبل از هر اقدامی:

1. فهرست کاملی از اموال تهیه شود

2. از مدارک مالکیت کپی برابر اصل گرفته شود

3. با یک کارشناس رسمی دادگستری مشورت شود

4. در صورت وجود اختلاف، سریعاً به دادگاه خانواده مراجعه شود

 

 

 

پیروز باشید.

سیده وحیده عظیمی فر وکیل پایه یک دادگستری