چگونه در دادگاه صلح، سریع‌تر به نتیجه برسیم؟

یکی از موضوعاتی که اخیرا باعث سردرگمی عموم افراد جامعه شده است، تشکیل دادگاه  می باشد. دادگاه صلح یکی دیگر از مراجع قضایی است که قانونگذار رسیدگی و صدور رای در بعضی از دعاوی را بر عهده آن نهاده است. در این مقاله پیرامون تشکیل دادگاه صلح، صلاحیت دادگاه صلح، کار دادگاه صلح، دادخواست دادگاه صلح، قانون دادگاه صلح، قابل اعتراض بودن یا نبودن آرای صادره از این دادگاه صحبت می‌کنیم.

 

دادگاه صلح چیست؟

قانونگذار با محدود کردن صلاحیت شورای حل اختلاف در مجاورت آن، دادگاه  را پیش بینی کرده است. بر اساس ماده 4 قانون جدید شورای حل اختلاف مصوب 1402/06/23 قوه قضاییه موظف است در هر حوزه قضایی شهرستان، شعبه یا شعبی از دادگاه‌ها را تحت مدیریت و نظارت رئیس آن حوزه قضایی به عنوان دادگاه  تعیین کند.

دادگاه  با حضور رئیس یا دادرس علی البدل رسمیت می‌یابد. دادگاه  با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجی‌گری ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورتجلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه  اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه  مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رای می‌نماید.

 

 

صلاحیت دادگاه صلح

مطابق ماده 12 قانون جدید شورای حل اختلاف، دادگاه  می تواند به دعاوی زیر رسیدگی کند:

1-دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد ریال (100 میلیون تومان)

2-دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق

3-دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب یک میلیارد ریال، در صورتی که سابقاً در رأی مربوط به طلاق توسط دادگاه خانواده تصمیم گیری نشده باشد.

4-دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت

5-اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که دادگاه  نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد. برای مثال اگر دادگاه دادنامه ای مبنی بر محکومیت شخص به پرداخت مبلغی تا صد میلیون تومان صادر کند، شخصی که محکوم شده است، دادخواست اعسار خود را باید به دادگاه تقدیم کند.

6- حصر ورثه، تحریر ترکه، مهر و موم و رفع آن

7-تأمین دلیل

8- تقاضای سازش به این صورت که هر کس می تواند در مورد هر ادعایی به طور کتبی از دادگاه  درخواست نماید تا طرف مقابل را برای سازش دعوت کند.

9-جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرایم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی

10-جرایم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت

11-دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به استثنای مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام

به کلیه جرایم مذکور در این ماده مستقیماً و بدون نیاز به مراجعه به دادسرا و صدور کیفرخواست، در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود.

 

مراحل کلی رسیدگی در دادگاه صلح به طور کلی شامل مراحل زیر است:

1. تشکیل پرونده

ثبت درخواست: طرفین دعوا با مراجعه به دادگاه ، درخواست خود را ثبت می‌کنند. این درخواست معمولاً شامل توضیحی درباره موضوع اختلاف و خواسته‌های طرفین است.

ارائه مدارک: طرفین باید مدارک و مستندات مربوط به دعوا را به همراه درخواست ارائه دهند.

2. بررسی اولیه پرونده

بررسی مدارک: قاضی یا میانجی، مدارک ارائه شده را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که پرونده برای رسیدگی مناسب است.

تعیین صلاحیت: قاضی بررسی می‌کند که آیا دادگاه  صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارد یا خیر.

3. دعوت از طرفین

اعلام زمان جلسه: پس از بررسی اولیه، زمان و تاریخ جلسه رسیدگی به طرفین اعلام می‌شود.

دعوت به جلسه: طرفین برای حضور در جلسه رسیدگی دعوت می‌شوند.

4. جلسه رسیدگی

مذاکره و گفتگو: در جلسه رسیدگی، قاضی یا میانجی با طرفین گفتگو می‌کند و تلاش می‌کند تا آن‌ها را به سازش و توافق برساند.

شنیدن نظرات: طرفین می‌توانند نظرات و دلایل خود را بیان کنند و قاضی یا میانجی به شنیدن و بررسی این نظرات می‌پردازد.

5. توافق یا صدور حکم

توافق: اگر طرفین به توافق برسند، این توافق به صورت مکتوب ثبت می‌شود و اعتبار قانونی خواهد داشت.

صدور حکم: در صورتی که طرفین به توافق نرسند، قاضی ممکن است حکم صادر کند. این حکم الزام‌آور خواهد بود و طرفین موظف به اجرای آن هستند.

6. اجرای توافقات یا احکام

اجرای توافق: اگر توافقی حاصل شده باشد، طرفین موظف به اجرای آن هستند و دادگاه نظارت بر اجرای توافق را دارد.

نظارت بر اجرای حکم: اگر حکمی صادر شده باشد، دادگاه مسئول نظارت بر اجرای آن است و در صورت تخلف، اقداماتی را انجام خواهد داد.

7. اختتام پرونده

بستن پرونده: پس از اجرای توافقات یا احکام، پرونده بسته می‌شود و طرفین می‌توانند از دادگاه صلح خارج شوند.

 

اعتراض به رای صادره از دادگاه صلح و مرجع صالح

مطابق تبصره 5 ماده 12 قانون شورای حل اختلاف آرای دادگاه، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدید نظرخواهی در دادگاه تجدید نظر استان می‌باشد:

الف-دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد ریال در صورتی که خواسته بیشتر از نصف نصاب مذکور باشد. برای مثال خواسته بیشتر از 500 میلیون ریال باشد.

ب- نسبت به دیه یا ارش جرایم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی در صورتی که میزان یا جمع دیه یا ارش، بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.

پ- دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق - دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا یک میلیارد ریال - دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستاجره و تعدیل اجاره بها.

ت-دعاوی مربوط به اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که اصل دعوا قابل اعتراض باشد. برای مثال اگر شخص به پرداخت مبلغ 500 میلیون ریال محکوم شده باشد، دادنامه قطعی است و به تبع آن رای صادره در خصوص اعسار آن نیز قطعی می شود و قابل اعتراض نمی باشد.

ث-جنبه عمومی جرایم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی در صورتی که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد.

ج- جرایم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه هفت باشد.

بنا به مراتب فوق جای هیچ گونه نگرانی در خصوص رسیدگی دعاوی در دادگاه صلح وجود نداشته و شورای حل اختلاف نیز در مجاورت آن دادگاه جهت ایجاد صلح و سازش اقدام می نماید. همچنین پرونده هایی که هم اکنون در شورای حل اختلاف در حال رسیدگی بوده به شعب دادگاه  انتقال یافته است. باز هم اگر در خصوص این موضوع نیاز به مشاوره داشتید، گروه حقوقی وکیلان در خدمت شماست.

 

 

"برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره میانجی‌گری و خدمات دادگاه صلح، همین حالا با ما تماس بگیرید!"

 

تفاوت دادگاه صلح با سایر دادگاه‌ها

دادگاه صلح و دادگاه‌های عمومی یا تخصصی در چندین جنبه مهم با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوت‌ها شامل هدف، روند رسیدگی، نقش قاضی، نوع دعاوی، هزینه‌ها و زمان رسیدگی به پرونده‌ها می‌شود.

1. هدف اصلی:

دادگاه صلح بر میانجی‌گری و سازش بین طرفین تمرکز دارد و تلاش می‌کند اختلافات را به‌صورت مسالمت‌آمیز حل کند.

سایر دادگاه‌ها وظیفه رسیدگی قضایی و صدور حکم رسمی را دارند و بر اساس شواهد و قوانین حکم نهایی را صادر می‌کنند.

1. روند رسیدگی:

در دادگاه صلح، روند رسیدگی ساده، سریع و کم‌هزینه است و معمولاً با گفت‌وگو و تفاهم به نتیجه می‌رسد.

در سایر دادگاه‌ها، رسیدگی پیچیده، طولانی و همراه با هزینه‌های دادرسی است و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

1. حضور قاضی:

در دادگاه صلح، ممکن است یک میانجی یا قاضی صلح حضور داشته باشد، اما معمولاً حکم قضایی صادر نمی‌شود و تلاش بر توافق بین طرفین است.

در دادگاه‌های رسمی، قاضی رسمی پرونده را بررسی و حکم نهایی را صادر می‌کند که الزام‌آور و قابل اجراست.

1. نوع دعاوی:

دادگاه صلح بیشتر به دعاوی قابل سازش مانند اختلافات مالی، خانوادگی، ملکی و تجاری رسیدگی می‌کند.

سایر دادگاه‌ها به پرونده‌های کیفری، حقوقی پیچیده و دعاوی غیرقابل سازش رسیدگی می‌کنند، مانند جرائم سنگین، حقوق عمومی و پرونده‌های پیچیده حقوقی.

1. نتیجه نهایی:

در دادگاه صلح، هدف رسیدن به توافق و سازش بدون صدور حکم قضایی است.

در سایر دادگاه‌ها، حکم رسمی و الزام‌آور صادر می‌شود که ممکن است یکی از طرفین را ملزم به انجام یا خودداری از انجام عملی کند.

1. میزان هزینه‌ها:

هزینه‌های دادگاه صلح بسیار کمتر از سایر دادگاه‌ها است، زیرا نیازی به پرداخت هزینه‌های دادرسی سنگین یا وکیل ندارد.

در سایر دادگاه‌ها، هزینه‌های دادرسی، وکالت و اجرای حکم بیشتر است و گاهی ممکن است برای طرفین پرهزینه باشد.

1. مدت زمان حل اختلاف:

حل اختلاف در دادگاه صلح سریع‌تر انجام می‌شود و معمولاً طی چند جلسه کوتاه نتیجه حاصل می‌شود.

در سایر دادگاه‌ها، زمان رسیدگی طولانی‌تر است و بسته به نوع پرونده، ممکن است چندین ماه یا حتی چند سال طول بکشد.

 

تفاوت‌های اصلی دادگاه صلح و شورای حل اختلاف

1. تعریف:

دادگاه : نهاد قضایی مستقل برای رسیدگی به دعاوی ساده و قابل سازش.

شورای حل اختلاف: نهاد غیرقضایی که به حل و فصل اختلافات از طریق میانجی‌گری و سازش می‌پردازد.

1. صلاحیت:

دادگاه صلح: رسیدگی به دعاوی مالی، خانوادگی، ملکی و تجاری با مبالغ کم.

شورای حل اختلاف: رسیدگی به اختلافات عمومی، خانوادگی و مالی، به ویژه دعاوی با اهمیت کمتر.

1. روند رسیدگی:

دادگاه : دارای قاضی یا میانجی که به حل اختلافات کمک می‌کند و ممکن است حکم صادر کند.

شورای حل اختلاف: بیشتر بر مبنای گفتگو و میانجی‌گری است و معمولاً حکمی صادر نمی‌شود.

1. حضور قاضی:

دادگاه : معمولاً قاضی یا قاضی صلح در دادگاه حضور دارد.

شورای حل اختلاف: اعضای شورای حل اختلاف معمولاً از میان افراد متخصص در زمینه‌های حقوقی یا اجتماعی هستند و قاضی ندارند.

1. صدور احکام:

دادگاه : ممکن است حکم رسمی صادر کند که الزام‌آور است.

شورای حل اختلاف: معمولاً احکام رسمی صادر نمی‌شود و بیشتر بر اساس توافق طرفین عمل می‌کند.

1. هزینه‌ها:

دادگاه صلح: ممکن است هزینه‌های دادرسی و وکالت وجود داشته باشد.

شورای حل اختلاف: هزینه‌ها معمولاً کمتر است و برخی خدمات ممکن است رایگان باشد.

1. مدت زمان حل اختلاف:

دادگاه : ممکن است زمان‌بر باشد، اما معمولاً سریع‌تر از دادگاه‌های عمومی است.

شورای حل اختلاف: به طور کلی، سریع‌تر و کوتاه‌تر از دادگاه‌هاست.

1. رویکرد به حل اختلاف:

دادگاه : بر پایه احکام قانونی و رسمی.

شورای حل اختلاف: بر پایه سازش و گفتگو بدون تنش و درگیری.

1. نظارت بر اجرای توافقات:

دادگاه : اجرای احکام و توافقات زیر نظر قاضی انجام می‌شود.

شورای حل اختلاف: نظارت کمتری بر اجرای توافقات وجود دارد و بیشتر به حسن نیت طرفین بستگی دارد.

نتیجه‌گیری:

دادگاه  به عنوان یک نهاد قضایی مستقل، بر حل و فصل دعاوی به صورت قانونی و رسمی تمرکز دارد و ممکن است احکام الزام‌آوری صادر کند.

شورای حل اختلاف به عنوان یک نهاد غیرقضایی، بیشتر به سازش و میانجی‌گری برای حل اختلافات بدون صدور حکم تمرکز دارد و رویکردی غیررسمی‌تر دارد.

هر دو نهاد برای حل و فصل اختلافات مؤثر هستند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به نوع و ماهیت اختلاف دارد.

 

 

ایام به کام

سیده وحیده عظیمی فر وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی